Sevgili dostlar Hınıs Net Sitesinde ele almaya çalıştığım Hınıs Foklörünün önemli bölümünü oluşturan Barlarımızdan Kadın barlarının bir kısmını sizlerle paylaşmak istedim. Umarım beğenirsiniz… Vesselam
KADIN BARLARI (Halk Oyunları)
Yöremizde Halk oyunları alanında Erkek barları her ne kadar ön planda görünse de; kadınların kendi aralarında oynadığı Halk oyunları figürleri de birbirinden değerli ve bir o kadar eşsizdir.
Hınıs’ın merkez ve köylerindeki oyunlar aynı olsa da bazı figürler bakımından farklılıklar arz eder. İlçe merkezinde ve bazı köylerde erkek ve kadınlar ayrı yerlerde halaya dursalar da bir kısım köylerimizde kadın ve erkek birlikte halay çekerler.
Erkek oyunlarımızda olduğu gibi bazı kadın Halk oyunu icracıları da ön plana çıkmıştır. Bunlardan Halilçavuş köyünde Fevziye Peker (İki yıl önce yitirdik) ve Hınıs merkezinden Gülseren Göl meşhur kadın bar oyuncularımızdan olarak anılır ve bilinirler.
Kadın Halk oyunları genellikle ağızdan türkü söylenerek oynanır, dolayısıyla her oyunun ayrı bir türküsü vardır. Günümüzde orkestra ve taverna müziği özentisi nedeniyle özellikle ilçe merkezinde kadın oyunları unutulmaya yüz tutmuştur.
İsterseniz kısaca Halk oyunlarımızdan kadın barlarımızı tanımaya çalışalım.
1- Meyremi
MEYREMİ:
Hınıs ilçesi barlarındandır. Köylerde karma oynanırsa da şehirlerde kadınlar kendi aralarında yürütüp meydandaki erkek dizisine katılmazlar
Meryem Türküsü ve Oyunu:
Adını türküsünden alan oyunlardandır.
Anadolu'nun çoğu yerlerinde türkülü oyunlar kadınlara mahsustur. Karma oyunlarda da türkü söylediği çok olur ve temiz bir Ünübirlik (ünisson) halinde yürütülür. Erkeklerin daha ziyade türküsüz sıra oyunu yapmaları bu çeşidin figürlerce ayrı bir dikkat ve tahammüle ihtiyaç göstermesindedir.
Meryem türküsü de kadınların oda içinde tekli oynayışlarında veya meydanda karma tertipte söylenir. Oyun bir müddet (süre) ağır ve düz olarak sürer. Sonra gitgide hızlanır. Süratli kısım ayrı bir figürle birkaç defa tekrarlandıktan sonra oyun biter. Sözlerinin ilk kıtası şöyledir:
Çıktım kerpiç duvara
El ettim yeni yâra
Eski yardan fayda yok
Kurbanım yeni yâra
Meyremo ah Meyremo
Emmim kızı Meyremo
Nice yerlerde oyun sonlarında tartım ve ezgi değişikliği yapılır. Bitişi haber veren bu kısma hoplatma veya horlatma denildiği gibi harkoşte adı da verilebilir.
Meryem oyun türküsünün bir başka söyleniş şekli de şöyledir:
Çıktım kerpiç duvara,
Meryemi, Meryemi.
El ettim yeni yara,
Cav reşşi Meryemi.
Eski yar şöyle dursun,
Meryemi, Meryemi.
Can kurban yeni yara,
Cav reşşi Meryem
(Oyunun bir kısmı Türk Halk oyunları kataloğunun Hınıs kadın barları bölümünden alınmıştır.)
2-GÜVERCİN BARI:
Kızların birlikte söyleyip, oynadıkları bu barda Güvercin taklidi şeklinde hareketler yapılır. Bu oyunda Kız ve Erkeğin birleşip mutlu hayatlarını kendi yuvalarında sürdürmeleri vurgulanmaktadır.
ÇİFT BEYAZ GÜVERCİN OLSAM
Çift beyaz güvercin olsam,
Çadırın başına konsam.
Güzellere yoldaş olsam
Çirkinlere tuzak kursam.
Gel gel karanfilli gelin,
Eli deste güllü gelin,
Beli ince şallı gelin... Şeklinde devam eder.
Güvercin barı Hınıs yöresi dışında Erzurum merkez oyunları arasında da yer alır ve Erzurum kadın bar ekibi tarafından da Hınıs yöresiyle aynı figürleri taşımasa da büyük oranda benzerlikler göstermektedir.
…
Bir sonraki (VII.) Bölümümüzde kadın oyunlarımızı ve yöresel kadın giysilerimizi inceleyerek yazı dizimize devam edeceğiz… VESSELAM
Cemalettin GÜZELBABA
Anasayfa 